Baskı dünyasının öneminin farkındalığı, ülkemizde oldukça düşük seviyededir. Bunun temel sebeplerinden birisi, kültürümüzde duvarlarına resim ya da fotoğraf asma ve bunların koleksiyonlarını yapma alışkanlığının yeterince gelişmemiş olmasına dayanmaktadır. Bugün batı dünyasında, üzerine bir kıyafet alma ihtiyacına benzer bir alışkanlıkta, evlerinin ve ofislerinin duvarlarına resim ya da fotoğraf ile giydirme alışkanlığı vardır. Aslında hiç de büyük paralar ödemeksizin, gösterişten uzak, büyük bir tutkuyla bunu gerçekleştirmektedirler. (Galerilerde satılan ve yatırım amacıyla koleksiyoncular tarafından satın alınan eserleri kastetmiyorum.) Gerçekten gönülden gelerek, üzerine aldığı kıyafet gibi, duvarını güzel bir eserle giydirmekten bahsediyorum.

İşte bu sebepledir ki, batı dünyası fotoğrafı bir sanat eseri olarak kucaklamış ve siyah beyaz filmle çekilen fotoğrafların gümüş jelatin baskılarını (agrandisör aracılığı ile yapılan baskı şekli) son yüzyılda duvarlarına asmışlardır. 

Artık fotoğraflarınızı bir sanat severin duvarına asabileceği seviyede ya da iftiharla sunacağınız serginizin duvarında sizin belirlediğiniz renk ve tonlarla, kırtasiyenin değil, sergilenmesi için basmak istiyorsunuz. 

Bu seviyede kaliteli baskı almak için bir miktar emek harcamanız gerekecektir. Unutmayalım, sadece bir adet fineart seviyesinde gümüş jelatin baskıyı alabilmek, eskiden bir kaç saatlik mesainin eseri olabilmekteydi. Tek bir baskıdan bahsediyorum. Oysa dijital dünyada tutarlı baskı tekniğini yakaladığınız andan itibaren çok daha kısa sürede baskılar alabileceksiniz.

Kaliteli bir baskının önünde bazı engeller bulunmaktadır. Bunlara da bir miktar değinmek istiyorum.

Mürekkepler: Eğer sahip olduğunuz yazıcı ile aynı marka ‘da kağıt ve mürekkep kullanıyorsanız hayatınız oldukça kolay olacaktır. Ancak benim gibi farklı mürekkep ve kağıtlar kullanmak istiyorsanız, mutlak surette mürekkep ve kağıda göre yazıcınızı tekrar kalibre etmeli ve bu kalibrasyonu içinde barındıran ICC profilleriyle baskınızı almalısınız. Aksi halde farklı marka ve mürekkeple başarılı olabilme şansınız bulunmamaktadır.

Diğer bir konu ise pigment ve dye mürekkeplerdir. İleride belki bu konuda bir bilgilendirme yazısı paylaşabilirim. Ancak bu aşamada şu bilgi yeterli olacaktır. Dye mürekkepler "boyar madde" bazlı olup yazıcılarda baskının birkaç yıl yaşaması amacıyla üretilmiş olan baskı türleridir. Bu alanda dünyada ar-ge çalışmaları devam etmekte olup dye mürekkeplerde bu sürenin 20-30 yıla çıkarması hedeflenmektedir. Bazı markalar bunu başarmışlardır.

Bu sebeple baskınızın uzun yıllar bozulmaksızın duvarları süslemesini talep ediyorsanız ya da koleksiyoncuların alabileceği şekilde 100 sene ve üzeri baskılarınızın bozulmadan kalmasını istiyorsanız, özel mürekkep tipi olan pigment mürekkep dünyasına ve kimyasalsız-fineart baskı kağıdı dünyasına geçmeniz gerekecektir.

Bu aşamada sizleri Çin malı dye mürekkepler konusunda uyarmak isterim. Kırtasiyeler tarafından tercih edilen bu mürekkepler ile çok kısa sürede baskılarınızın renklerinin ve tonlarının bozulacağını gözlemlersiniz. Bu durumun temel sebebi baskı aldığınız firmanın, fiyatı sebebi ile Çin malı mürekkepler tercih etmesinden kaynaklanmaktadır.

Baskıda Aldığınız Fotoğrafların Ekrana Göre Karanlık Olması Problemi:  Monitörler arkadan beslenen bir ışıkla aydınlatılmaktadırlar. Bu sebeple fotoğraflarımız gerçek hayattan bir miktar daha aydınlık şekilde gözümüze görünürler. Profesyonel monitörlerde bu problem parlaklık değeri rakamsal olarak ayarlanarak bertaraf edilir. Ancak Eizo ya da Nec gibi profesyonel monitörünüz yoksa, bu durumu bir miktar deneme yanılma metodu ile bertaraf edebiliriz. Bunun temel sebebi monitörler arkadan aldığı ışıkla son derece aydınlıkken, baskı aldığımız kağıtlar yansıyan ışıkla beslenirler. Bu sebeple ekranınızın aydınlığını hesaba katarak, “Curve” yardımıyla fotoğrafınızı baskı öncesinde bir miktar aydınlatmanız gerekecektir! Evet aydınlatmanız. Bunu ise hedef baskı ebadından daha küçük ebatlarda gerçekleştireceğiniz taslak baskılarla sağlayabilirsiniz. (Talep eden arkadaşlarımız olduğunu takdirde, düz zemine sahip bir tarayıcı vasıtasıyla, baskı eğrisinin (curve) nasıl oluşturulabileceği bilgisini paylaşabilirim.)

Bu noktadan sonra sizlerle renkli bir baskının nasıl alındığı ve Photoshop ’ın zorlu baskı alma ekran kutucuklarını nasıl kullanılması gerektiği bilgisini paylaşacağım. Baskı almak için Photoshop ekranları neden bu denli zorlu? 

Dijital baskının gün be gün gelişerek, yavaş yavaş da olsa bir gümüş jelatin baskı seviyesine yetiştiğini görebilmekteyiz. 

İşte baskının değerini bilen ve kaliteden kolay kolay vazgeçmeyen batı dünyasının talebi üzerine, son derece ince ayarlar gerektiren fineart ya da grafik baskı tekniklerine ulaşabilmek amacı ile, oldukça detaylı Photoshop baskı ekranları bulunmaktadır. Aşağıda Mac kullanıcıları için İngilizce ekranların tarifini yapacağım. Windows ekranlarında büyük bir farklılık bulunmamaktadır. Adobe Photoshop,  hem Mac hem de Windows dünyasına yazıcı diyalog kutuları arasında büyük bir fark bulunmamaktadır.  

Menü ’den Baskı (Print) seçeneğini seçtikten sonra ekrana aşağıdaki şekilde bir diyalog kutusu gelecektir. Bu kutunun sol tarafında basmak istediğiniz fotoğrafın ön izlemesi (preview) sağ tarafında ise sizin en üst kalitede baskı alabilmenizi sağlayacak olan detaylı seçim alanları mevcuttur. 

Printer (Yazıcı) kutucuğundan, baskınızı göndermek istediğiniz yazıcı seçilir. Benim diyalog kutumda Epson Stylus Photo R3000 yazıcı seçilmiş durumda.

Color Handling: (Renk Yönetimi)
Bu kutucukta rengin kim tarafından yönetileceği belirlenir. Siyah/beyaz bir baskı yapmayacaksanız, Photoshop Manages Color (Photoshop Rengi Yönetir) seçilmelidir. (Epson R3000 ve üzeri serisi yazıcıların en büyük üstünlüğü kullandığı 3 adet siyah/gri tonu vasıtasıyla oldukça yüksek kalitede siyah/beyaz baskı yapabilme kabiliyetine sahiptir. Siyah/Beyaz baskılarda Printer Manages Color- "Yazıcı Rengi Yönetir" seçilmelidir.)

Eğer baskı alacağınız fotoğraflar renkli ise "Photoshop Manages Color" seçilmeli ve bundan sonraki ayarlar dikkatli bir şekilde devam edilmelidir.

Bu aşamadan sonra, Photoshop hangi ICC profili ile baskı yapacağınızı sizden bekleyecektir. Kullandığım kağıt ve mürekkebe göre yazıcıyı kalibre ettiğim ICC profilini benden beklemektedir. Daha önce bahsettiğim gibi, eğer yazıcınızla aynı marka kağıt ve mürekkep kullanıyorsanız burada çok endişeli olmanıza gerek yoktur. Zaten yazıcı firmasının web sitelerinin destek bölümlerinden indirdiğiniz ICC profillerini seçerek yolunuza devam edebilirsiniz.

Printer Profile (Yazıcı Profilleri) seçildiği zaman ekrana hafızada var olan ve sizin sonrasında oluşturduğunuz tüm ICC profilleri gelecektir. Bu sebeple sizin sonradan tanımladığınız yeni bir profil oluştururken, hatırlatıcı ve ayırd edici isimler vermeniz son derece kıymetlidir.

Diğer ayarlar:
Send 16-bit Data: Eğer fotoğrafınız 16 bit ise bu ayarı seçin. Ama şimdilik böyle bir seçime ihtiyaç bulunmamakta.

Onun altındaki ayar seçimi Normal Printing olmalı, sonrasında Relative Colorimetric (Göreli Kolorimetrik) ve Black Point Compensation (siyah nokta telafisi) seçili bulunmalıdır. 

Ayrıca Soft Proof, yani kağıt ve mürekkebin nasıl uyumlu olacağını ekranda denemek amacı ile kullanılanılan Match Print Colors, Gamut Warning ve Show Paper White ayarları seçilmeden kalmalıdır.

Ayrıca ekranı aşağı doğru kaydırdıkça başka ayarlar da gözünüze çarpacaktır. Scaled and Print Size (Ölçekli ve Baskı Ebadı) ayarlar kesinlikle ellenmemesi gereken ayarlardır. Çünkü bu aşamada fotoğrafınızın ebatları ve ölçeği ile oynanmamalı, baskı işlemi öncesinde bu işlem tamamlanmalıdır.  

Printer Marks, Functions ve Postscript Options Disabled seçimlerini boş bırakın.

Henüz ayarlarımız bitmedi, aman dikkat bu aşamada yazıcıya gönderme gibi bir hataya düşmeyin. Ayarlarımız devam ediyor.

Buraya kadar, Photoshop'a baskı alacağımız kağıt için ICC profilini belirttik ve Photoshop'a nasıl renk yönetimi gerçekleştireceğini anlattık. Buradan sonra ise yazıcının driver'ına (sürücü yazılımına) bazı bilgiler aktarabilmek için diyalog kutusunun ikinci satırındaki  Printer Settings (Yazıcı Ayarları) düğmesinden faydalanırız. Bu düğmeye bastığınızda ekranda, aşağıdaki şekilde bir diyalog kutusu belirecektir.

Sahip olduğunuz inkjet yazıcıda pek çok çeşitte kağıt kullanabilirsiniz. Baskılarımda mat kağıtları tercih ettiğim için "Matte Ink" yani mat mürekkebi genelde kullanmaktayım. Bu ekran üzerinde kağıt çeşidi ya da yazıcı ayarları değiştirme ihtiyacı duyduğunuzda, Mac dünyasında oldukça gizlenmiş bir şekilde diyalog kutusuna ulaşabilirsiniz. Bu ekranda önce "Layout" 'u (Yerleşim) tıklar ve açılan seçimlerden "Print Settings" 'i (Yazıcı Ayarları) seçersiniz.

Bu seçim yapıldıkta sonra ekrana aşağıdaki diyalog kutusu açılacaktır.

Kullandığınız kağıt tipine göre, bu ekrandan kağıt seçilmelidir. İleride kağıt tiplerine değinen bir yazı yazabilirim. Ama kısaca anlatmak gerekirse, parlak fotoğraf kağıtları-Photo Paper, mat kağıtlar-Matte Paper, genelde pamuklu yapıya sahip olan (Pirinç ya da bambudan yapılanları da vardır) -Fineart kağıtlar, kullandığımız düz metin kağıtlarsa Plain Paper-Düz Kağıt olarak tanımlanmaktadır. 

Eğer farklı bir marka kağıt tipi yazıcınızda kullanacaksanız, her marka bu ekrandaki bir kağıt tipine de gönderme yapmaktadır. Bir önceki ekranda kağıt tipine göre uygun ICC profilini seçtikten sonra, bu ekranda ilgili kağıda gönderme yapan bir kağıt tipi seçilmelidir. 

Yine kağıt tipine göre siyah mürekkep tipi bu ekranda belirtilir. Ancak kullandığınız kağıt tipi Photo Paper yani parlak ise zaten mürekkebi "Photo Ink" haline getirdiğinizi düşünerek, seçim yaptırmaz. (Yazıcınızda aktif mürekkebin Photo Ink olduğundan emin olunuz.) Yine aynı şekilde Mat kağıt seçimi yaptıysanız, yazıcı üzerinden Mat Ink seçimi yaptığınızı  kabul ederek, ayarı Matte Ink'e alıp seçim yaptırmaz. (Yazıcınızdaki aktif mürekkebin Mat Siyah olduğundan emin olun.) Mürekkep tipinin seçilebildiği kağıt tipi Plain Paper'dır. Bu kağıt tipini kullanıyorsanız, yazıcı üzerinde hangi siyah mürekkep aktif ise, onunla devam edin. Photo Ink'se Photo Ink, Mat Mürekkepse mat mürekkep. Bunun sebebi bu tür inkjet yazıcılarda aktif siyah mürekkep değiştirilirken bir hayli zaman ve mürekkep harcanmaktadır.

Print Quality 1440 dpi ya da yazıcınız ve resim çözünürlüğünüz destekliyorsa daha yüksek DPI seçilebilir. (DPI dot per Inch-yani 1 Inç mesafesinde inkjet nokta adedi. Teknolojiyi görüyor musunuz, 2,5 cm'ye 1440 adet nokta basıyor. :-) Adamlar yapmış.)  High Speed seçili kalmalıdır. Fotoğraflarımız 16bit'den küçük oldukları için 16 bit/channel seçili olmasına gerek yoktur. 

Seçimlerden yoruldunuz mu. Olaya bir de bu gözle bakın. Artık bir endüstri standardı olan Photoshop'ı kullandıkça, ne denli derin bir yazılım olduğunu anlıyor ve ortaya konan emeğe ve mühendisliğe her geçen gün biraz daha hayran kalıyorsunuz. Dünyada Photoshop'ın tamamını bilen kaç insan vardır çok merak ediyorum. :-) Emin olun bir kaç yüzü geçmez, yazılım o denli derin! En büyük şansımız, sadece fotoğraflarımızı işlemek ve basmak için ihtiyacımız olan kısmını öğrenmek zorunda oluşumuz.